Anadolu’yu Türk-İslâm Yurdu Yapan 7 Beylik

Anadolu’yu Türk-İslam yurdu yapan 7 beylik, Osmanlılar, Danişmendliler, Germiyanoğulları, Karamanoğulları, Karesioğulları, Menteşeoğulları ve Saltukoğulları’dır. Bizans ve Haçlı seferlerine karşı tampon görevi gören bu beylikler, Bizanslıların ve Haçlıların direnişini kırmıştır. Anadolu’yu Türk-İslâm yurdu yapan 7 beylik, Osmanlı Devleti’nin temellerini oluşturmuştur.

 1- Osmanlı Beyliği (1299-1923)

 Anadolu’nun kalıcı Türk-İslam yurdu olmasını sağlayan beylik, şüphesiz Osmanlı Beyliğidir. Osmanlı Beyliği, Bursa’nın Söğüt ve Domaniç bölgesinde Osman Bey tarafından 1299’da kuruldu. Daha sonraki yıllarda Osmanlı Beyliği İmparatorluk haline geldi ve dünya siyasetinde söz sahibi oldu. 1423 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethedilmesiyle Anadolu tamamen Türk-İslam yurdu haline geldi.

 İslami nizam ve devlet anlayışı ile yola çıkan Osman Bey, cihat anlayışına sahip bir ordu kurdu. Anadolu’da beylikleri bir çatı altında toplayan Osmanlı Beyliği, kısa sürede devlet ve imparatorluk seviyesine geldi. Anadolu Selçuklu Devleti’nin başlattığı Anadolu’yu İslamlaştırma projesi, Osmanlı Devleti’yle başarıya ulaştı.

 Anadolu’dan sonra Osmanlı Devleti Balkanlara yöneldi. Viyana kapılarına kadar Osmanlı Devleti’nin sınırları genişledi. Osmanlı İmparatorluğu, Anadolu’nun İslamlaşmasında önemli katkıları olmuştur. Bizanslıların ve Haçlıların Anadolu’yu ele geçirme hayalleri tamamen ortadan kalkmıştır.

 2- Danişmendliler (1071-1178)

 Anadolu Selçuklu Devleti, 1040 Dandanakan ve 1071 Malazgirt Savaşıyla Anadolu’nun kapısını açmıştır. Bu bölgede uç beylik hüviyetindeki Danişmendliler, sınır boyunda tampon görevi yapan bir beyliktir. Anadolu’nun İslamlaşmasında ilk önemli adımı atmıştır. Beyliği Danimend Ahmet Gazi kurmuştur. Sivas, Malatya ve Amasya bölgesinde kurulmuştur. Bu bölgede İslam dünyasını temsil etmiştir. Bizans akınlarına karşı Doğu Anadolu Bölgesini korumuştur.

 3- Germiyanoğulları Beyliği (1300-1429)

 I. Alaeddin Keykubat zamanında Germiyan Türkmenleri Kütahya bölgesine göç etmiştir. Beyliğin kurucu Yakup Bey’dir. Kütahya, Kula ve Simav ve Denizli bölgesinde Germiyanoğulları Beyliğini kurmuştur. Türk-İslam kültürünü Egeye taşıyan bir beyliktir. Ayrıca, Bizanslılara karşı sürekli akınlar düzenlemiştir. Bizanslıları vergiye bağlayan Germiyanoğulları, her yıl 100 bin dinar vergi alıyordu.

 4- Karamanoğulları Beyliği (1256-1483)

 Konya Ermenek’te kurulan Karamanoğulları Beyliği, Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından kurulmuştur. Karaman ve Konya merkezli bu beylik, Türk-İslam kültürünün Anadolu’da yayılmasında önemli bir role sahiptir.

 Karamanoğlu Mehmet Bey, 13 Mayıs 1277 yılında resmi dili Türkçe yapmıştır. Konya ve Karaman çevresinde yaptığı önemli çalışmalarla İslamlaşma projesine önemli katkı sağlamıştır. Kendini Anadolu Selçuklularının mirasçısı olarak gören bu beylik, 1483 yılında Osmanlı’ya geçmiştir.

 5- Karesioğulları Beyliği (1297-1369)

 Çanakkale, Balıkesir, Bergama ve Soma bölgesinde kurulan bu uç beylik, Bizanslılarla mücadele etmiştir. Ege’nin İslamlaşmasında önemli role sahiptir. Beyliğin kurucusu Karesi Bey’dir. 1369 yılında Osman Bey’i Orhan Gazi zamanında Osmanlı idaresine girmiştir. Hacı İlbey ve Evrenos Bey, Osmanlı himayesinde önemli fetihlerde görev alan Karesioğulları Beyleridir.

 6- Menteşe Oğulları Beyliği (1280-1424)

 Antalya bölgesinde kurulan bu beyliği Türkmenler kurmuştur. Menteşe Bey komutasında Denizli’ye kadar fetihler düzenlenmiştir. Muğla, Aydın, Fethiye ve Denizli civarında kurulan bu beylik, Anadolu’nun İslamlaşmasında etkili rol oynamıştır.

 Denize kıyısı olan Menteşeoğulları, denizcilik konusunda ilerleme kaydetmiştir. Deniz korsanları ve Bizanslılar, denizde Menteşeoğullarıyla mücadele etmek zorunda kalmıştır.

 7- Saltuklular (1071- 1202)

 Anadolu’da ilk kurulan beyliklerden biri de Saltuklulardır. Erzurum merkezli bu beylik Bayburt bölgesine de hakim olmuştur. 1071 yılında Malazgirt Zaferi, Anadolu’nun kapılarını Türk-İslam dünyasına açmıştı.

 Alparslan, bu savaşta emeği geçen Saltuk Bey’e Erzurum, İspir, Bayburt, Oltu, Kars ve Pasinler bölgesini vermiştir. Bu bölge, Saltuk Bey’in çocuklarına veraset şeklinde geçecek şekilde teslim edilmiştir. Bazı anlaşmazlıklardan dolayı, Anadolu Selçuklu Devleti bu beyliğe son vermiştir. Süleyman Şah, Saltukoğulları Beyliğini, kardeşi Tuğrul Şah’a bırakmıştır.